"'گاو" به که می گویند!؟

بسیاری فیلم زیبای "گاو"، اثر زنده یاد داریوش مهرجویی، را مشاهده کرده اند؛ با این حال اگر یک "گاو دیده" بخواهد موضوع فیلم را به یک "گاو ندیده" توضیح دهد، احتمالا، چیزی شبیه این خواهد گفت: "داستان مربوط به یک مش حسن نامی است که گاو خود را بی نهایت دوست دارد. او به این دلیل نمی تواند از دست رفتن گاو را تحمل کند و لذا برای قبول این مصیبت فکر می کند که خودش گاو است و گاو نمرده است."

این توضیح، قطعا، توضیح بدی نیست؛ اما، متاسفانه، در ادای آن یکی از سکانس های ماندگار فیلم، از سکانس های پایانی، فراموش شده است: سکانسی که در ان دوستان مش حسن با او همانند گاو رفتار کرده و می خواهند وی را کتک زنان و کشان کشان با خود ببرند.( در این سکانس، نگاه شماتت بار مشایخی به نصیریان واقعا دیدنی است!)

از نظر من، مهرجویی در فیلم گاو می خواهد این حقیقت را متذکر شود که اگر شما خود را در جای دیگری قرار دهید و مصر شوید که خودتان نیستید، دیگران هم به تدریج موجودیت جدید را باور کرده و کیستی و چیستی "واقعی" شما را فراموش می کنند.

مورد بالا را شخصا تجربه کرده ام.

بعد از مرگ پدر، به دلایل واضح، علاقه خود به فوتبال را پنهان کردم تا بتوانم وظایف جدید را بهتر و بیشتر انجام دهم.

در این باب؛ خوب در خاطرم هست که یکبار که مشغول تماشای یک بازی مهیج فوتبال بودم، انجام کاری به پستم خورد!

یکی از بستگان، که از شدت علاقه من مطلع بود، به مادر "بگذار بازی را تماشا کند" گفت و پاسخ "او به اندازه برادرش به فوتبال علاقه ندارد" را دشت کرد!

در محیط های کاری هم همینطور است و آن هایی که پس از انجام یک کار، "فقط من می توانستم انجامش دهم!" می گویند دستمزد و پاداشی به مراتب بیش از آن هایی می گیرند که با انجام همین کار، "وظیفه ام بود" و یا "کار خاصی نکردم" را بر زبان می آورند.

حال که بحث داریوش مهرجویی پیش آمد، بد نیست از دیگر کارگردانان نامی ایران، علی حاتمی، هم ذکر خیر به میان آوریم.

در اینکه علی حاتمی تومنی صنار با بیشتر کارگردانان ایرانی فرق داشت شکی نیست، اما بزرگی حاتمی به اینکه این فرق را در فیلم هایش و از زبان بازیگران آن ها فریاد می کرد هم ربط دارد:

در سوته دلان، "از میون پرنده ها یکی میشه کرک؛ بقیه ای! میخونن!" را می شنویم و در کمال الملک، " از میان ستاره های آسمان، یکی می شود ستاره رخشان! بقیه سو سو می زنند!" گفته می شود.

+ نوشته شده در چهارشنبه سوم آبان ۱۴۰۲ ساعت 18:55 توسط محمد ماکویی  |